Srpska pravoslavna crkva i vernici slave Svetog Nikolu Čudotvorca, jednog od najvećih vizantijskih svetitelja, zaštitnika putnika, moreplovaca, ribara i splavara. Sveti Nikola je po broju svečara bez premca među slavama u Srba, a posvećeno mu je više od 600 crkava pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve. Stoga je Sveti Nikola hramovna i manastirska slava Srpske pravoslavne crkve.

Sveti Nikola je slava nepromenjivog datuma i Crkva ga slavi 6. decembra po starom, odnosno 19. decembra po novom kalendaru. Tog dana 343. godine taj svetitelj 'zamenio je zemaljsko za nebesko carstvo', kako piše u crkvenim knjigama.

Sveti Nikola se slavi i 22. maja, u znak sećanja na dan kada su njegove mošti 1096. godine prenete iz Mira u Likiji u tada pravoslavni Bari i položene u crkvu svetog Jovana Preteče, koja je ubrzo postala stecište hodočasnika. Tri godine potom građani Barija podigli su velelepnu crkvu svetom Nikoli. Ovom hramu je docnije srpski kralj Stefan Dečanski slao bogate priloge i celu crkvu ukrasio srebrom u znak zahvalnosti što mu je, kako je verovao, sveti Nikola povratio vid.

Sveti Nikola, arhiepiskop mirlikijski, slavi se i danas u celom hrišćanskom svetu. Roditelji su ga, kao sina jedinca i kao dar od Boga, posvetili Bogu. Svoj duhovni život započeo je u manastiru Novi Sion kod svog strica, gde se i zamonašio. Nakon smrti roditelja, razdelio je svu nasleđenu imovinu siromašnima. Prema predanju, vođen čudesnim glasom krenuo je u narod da širi veru, pravdu i milosrđe, pa je već svojom pojavom donosio utehu, mir i dobru volju među ljude.

I knez Miloš Obrenović slavio je svetog Nikolu po svim narodnim običajima kao svoju slavu.

Za hrišćanski svet i prema hrišćanskom predanju Sveti Nikola, borac za Hristovu veru, je 'pobeditelj zla na dobro celom svetu', a njegovo ime znači narodni pobeditelj: grčka reč - niki znači pobeda, a laos - narod ili vernici.

'Molitvama je more krotio i brodare od bura spasavao', kaže predanje, pa se Sveti Nikola smatra i zaštitnikom moreplovaca i svih putnika. I danas se veruje da Sveti Nikola pomaže na moru, te ga svi pomorci-hrišćani slave kao svog patrona. Uoči Svetog Nikole, u vreme prazničnog bdenija običaj je da svaka lađa stane i baci sidro, jer svi oni koji poštuju Svetitelja ne plove na taj dan.

Na pravoslavnim ikonama Sveti Nikola se najčešće predstavlja sa omoforom arhiepiskopa i Jevanđeljem u ruci. Njegov lik se nalazi i na freskama srpskih srednjevekovnih manastira, a najpoznatije i najbolje očuvane su u manastirima Žiča i Mileševa.

Ostale vestiArhiva